بهترین روش‌های درمان کیست تخمدان چیست؟

درمان موفق، مستلزم تشخیص دقیق نوع کیست است. کیست‌های تخمدان به طور کلی به چند دسته اصلی تقسیم می‌شوند:

کیست‌های عملکردی (Functional Cysts)

این کیست‌ها در جریان طبیعی چرخه قاعدگی ایجاد می‌شوند و شامل موارد زیر هستند:
کیست فولیکولی: زمانی ایجاد می‌شود که فولیکول تخمدانی موفق به آزادسازی تخمک نمی‌شود.
کیست جسم زرد: پس از تخمک‌گذاری، ممکن است جسم زرد به‌جای تحلیل، به کیست مایع یا خون‌آلود تبدیل شود.

کیست‌های پاتولوژیک (Pathological Cysts)

این کیست‌ها حاصل رشد غیرطبیعی بافت‌ها هستند:
درموئید: حاوی بافت‌هایی چون پوست و مو.
اندومتریوما: مرتبط با اندومتریوز و اغلب دردناک.
کیست‌های سروز یا مخاطی: اندازه بزرگ‌تری داشته و ممکن است نیازمند جراحی باشند.

کیست‌های ناشی از سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS)

این اختلال همراه با وجود فولیکول‌های متعدد کوچک است که باعث اختلالات قاعدگی و افزایش آندروژن می‌شود.

کیست‌های پیچ‌خورده و خونریزی‌دهنده

کیست پیچ‌خورده (Torsion): یک اورژانس پزشکی است و نیاز به جراحی فوری دارد.
کیست خونریزی‌دهنده: در صورت بروز درد شدید و خونریزی، ممکن است نیاز به مداخله دارویی یا جراحی داشته باشد.
تشخیص نوع کیست تنها از طریق معاینه دقیق و انجام سونوگرافی امکان‌پذیر است. مراجعه به دکتر محمد نژاد، برای انجام سونوگرافی در جردن، می‌تواند به تشخیص به‌موقع و انتخاب بهترین روش درمانی کمک کند. ایشان با تجربه و تجهیزات پیشرفته، سونوگرافی دقیق و مطمئنی را ارائه می‌دهند.

قرص‌های ضدبارداری ترکیبی (OCPs)

این داروها با ترکیب استروژن و پروژسترون، باعث تنظیم چرخه قاعدگی و جلوگیری از تشکیل کیست‌های جدید می‌شوند.
مزایا: کاهش درد، پیشگیری از تشکیل مجدد کیست.
موارد مصرف: کیست‌های عملکردی و ناشی از عدم تعادل هورمونی.

متفورمین (Metformin)

این دارو برای تنظیم قند خون و کاهش مقاومت به انسولین، به‌ویژه در بیماران مبتلا به PCOS تجویز می‌شود.
مزایا: تنظیم چرخه قاعدگی، کاهش آندروژن، بهبود باروری.

پروژسترون‌ها (مانند دوفاستون)

برای بازگرداندن تعادل هورمونی در زنانی که با کمبود پروژسترون مواجه هستند مفید است.
کاربرد: کاهش رشد کیست‌ها و تنظیم قاعدگی.

مدروفم (Medrofem)

دارویی حاوی ترکیباتی برای مهار استروژن و کاهش رشد کیست‌های هورمونی.

مکمل‌های هورمونی و ترکیبات گیاهی

میواینوزیتول و فولات (Ozeele): موثر در بهبود عملکرد تخمدان‌ها و تعادل هورمونی.
آی‌پی۶ (Inositol Hexaphosphate): خواص آنتی‌اکسیدانی و ضدالتهابی دارد.
ویتامین‌های D و B9: در تنظیم هورمون‌ها و بهبود تخمک‌گذاری نقش دارند.

داروهای مسکن و ضد التهاب

داروهایی مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن برای کاهش درد و التهاب ناشی از کیست مورد استفاده قرار می‌گیرند.

درمان این بیماری صرفاً محدود به مصرف دارو نیست؛ بلکه ترکیب آن با اقدامات مکمل و اصلاح سبک زندگی، نقش بسیار مؤثری در کنترل علائم، کاهش عود و بهبود کیفیت زندگی ایفا می‌کند. این اقدامات به ویژه برای بیمارانی که دچار کیست‌های مکرر یا سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) هستند، توصیه می‌شود.

اصلاح سبک زندگی و تغذیه

پیروی از یک رژیم غذایی متعادل، سرشار از میوه‌ها، سبزیجات تازه، غلات کامل و منابع پروتئینی کم‌چرب می‌تواند به تعادل هورمونی و عملکرد بهتر تخمدان‌ها کمک کند. کاهش مصرف قندهای ساده، چربی‌های ترانس و فست‌فودها برای جلوگیری از مقاومت به انسولین به‌ویژه در مبتلایان به PCOS اهمیت دارد.

فعالیت بدنی منظم

ورزش روزانه با شدت متوسط، مانند پیاده‌روی، یوگا یا شنا، باعث بهبود متابولیسم، کاهش وزن و تنظیم هورمون‌ها می‌شود. حتی ۳۰ دقیقه فعالیت در روز می‌تواند در پیشگیری از رشد مجدد کیست مؤثر باشد.

کنترل استرس و سلامت روان

استرس‌های مداوم می‌توانند با ایجاد اختلال در ترشح هورمون‌های جنسی و محور هیپوتالاموس-هیپوفیز-تخمدان، در شکل‌گیری یا تشدید کیست‌ها نقش داشته باشند. تکنیک‌هایی مانند مدیتیشن، تنفس عمیق، خواب کافی و مراجعه به روان‌درمانگر در موارد لازم، به کاهش استرس و بهبود وضعیت کلی بیمار کمک می‌کنند.

ترک سیگار و الکل

ترک دخانیات و پرهیز از مصرف الکل می‌تواند با کاهش اثرات مخرب روی تخمدان‌ها، در پیشگیری از رشد کیست‌های جدید مؤثر باشد.

در حالی که بسیاری از کیست‌های تخمدان با درمان دارویی یا به‌صورت خودبه‌خود برطرف می‌شوند، برخی شرایط خاص نیازمند مداخله جراحی هستند. تصمیم به جراحی، بسته به نوع کیست، اندازه آن، علائم بالینی، سن بیمار، احتمال بدخیمی و پاسخ‌ندادن به درمان دارویی اتخاذ می‌شود.

لاپاراسکوپی (جراحی بسته)

لاپاراسکوپی روش ارجح در مواردی است که کیست خوش‌خیم بوده و اندازه آن متوسط تا بزرگ است. این جراحی با ایجاد برش‌های کوچک در شکم و استفاده از دوربین لاپاراسکوپ انجام می‌شود.
مزایا: دوره نقاهت کوتاه، درد کمتر، جای زخم کوچک‌تر و بازگشت سریع‌تر به فعالیت‌های روزمره.
موارد استفاده: کیست‌های عملکردی بزرگ، درموئید، اندومتریوما یا پیچ‌خوردگی تخمدان در موارد غیر بدخیم.

لاپاراتومی (جراحی باز)

در صورتی که کیست بسیار بزرگ باشد، احتمال بدخیمی وجود داشته باشد یا چسبندگی‌های شدید داخل شکمی گزارش شود، لاپاراتومی انجام می‌شود.
ویژگی‌ها: نیازمند برش وسیع‌تر و بستری طولانی‌تر نسبت به لاپاراسکوپی است. این روش امکان بررسی دقیق‌تر بافت‌ها را در اختیار جراح قرار می‌دهد.

کیستکتومی (Cystectomy)

در این روش تنها خود کیست از تخمدان خارج می‌شود و بافت سالم تخمدان حفظ می‌گردد. مناسب برای زنانی است که قصد حفظ باروری دارند.

اوفورکتومی (Oophorectomy)

در مواردی که کیست مشکوک به بدخیمی باشد یا تخمدان به‌طور کامل درگیر شده باشد، تخمدان به‌طور کامل برداشته می‌شود. این روش در زنان یائسه یا در معرض سرطان تخمدان بیشتر کاربرد دارد.

درمان کیست تخمدان نیازمند یک رویکرد چندجانبه، علمی و شخصی‌سازی‌شده است؛ از تشخیص دقیق نوع کیست گرفته تا انتخاب روش درمانی مناسب (دارویی، غیردارویی یا جراحی) و پیگیری‌های منظم. توجه به سبک زندگی سالم، پایش مداوم توسط پزشک، و پرهیز از اقدامات خودسرانه از جمله مؤلفه‌های کلیدی در موفقیت درمان هستند.
در مرکز رادیولوژی و سونوگرافی دکتر فاطمه محمدنژاد، ما با بهره‌گیری از تجهیزات پیشرفته تصویربرداری، تیم متخصص و پزشک خانم مجرب تلاش می‌کنیم تا با دقت بالا، کیست‌های تخمدان را شناسایی کرده و اطلاعات لازم را در اختیار پزشکان معالج قرار دهیم. تشخیص به‌موقع، مهم‌ترین گام در پیشگیری از عوارض احتمالی و آغاز درمان مؤثر است. برای دریافت مشاوره و رزرو نوبت می‌توانید از طریق دکمه دریافت نوبت یا شماره تماس 02188671902 اقدام نمایید.


منابع
clevelandclinic.org
mayoclinic.org