آیا احتمال عود سرطان پستان بعد از درمان وجود دارد؟

نوع بیولوژیکی سرطان پستان

برخی انواع سرطان پستان مانند سرطان‌های تریپل نگاتیو (فاقد گیرنده‌های هورمونی و HER2) یا سرطان‌های HER2 مثبت، تهاجمی‌تر هستند و احتمال عود بیشتری دارند، به‌ویژه اگر درمان مناسب دریافت نکنند.

مرحله و اندازه تومور در زمان تشخیص

تومورهایی که در مراحل پیشرفته‌تر (مثلاً درگیری گره‌های لنفاوی یا اندازه بزرگ‌تر از ۵ سانتی‌متر) تشخیص داده می‌شوند، احتمال عود بالاتری دارند، چون ممکن است سلول‌های سرطانی به دیگر نقاط بدن انتشار یافته باشند.

عدم تکمیل درمان یا تأخیر در شروع آن

اگر بیمار به دلایلی مانند عوارض جانبی، ترس یا محدودیت‌های مالی درمان‌هایی مانند شیمی‌درمانی، پرتودرمانی یا هورمون‌درمانی را کامل انجام ندهد، احتمال عود افزایش می‌یابد.

حاشیه جراحی مثبت (Positive Margins)

اگر در حین جراحی، سلول‌های سرطانی در لبه‌های بافت برداشته‌شده باقی بمانند، خطر عود موضعی در همان ناحیه افزایش می‌یابد. معمولاً در چنین مواردی نیاز به پرتودرمانی یا جراحی مجدد وجود دارد.

عدم دریافت پرتودرمانی پس از جراحی حفظ پستان

در بیمارانی که جراحی حفظ پستان انجام می‌دهند (و نه ماستکتومی کامل)، اگر پرتودرمانی بعد از آن انجام نشود، ریسک عود موضعی بالاتر خواهد بود

سن پایین در زمان تشخیص

خانم‌هایی که در سنین پایین‌تر (زیر ۴۰ سال) به سرطان پستان مبتلا می‌شوند، معمولاً با فرم‌های تهاجمی‌تری روبرو هستند و احتمال عود در آن‌ها بیشتر است.

ژنتیک و سابقه خانوادگی

وجود جهش‌های ژنتیکی مانند BRCA1 و BRCA2 یا سابقه خانوادگی سرطان پستان، هم احتمال ابتلا و هم عود مجدد بیماری را افزایش می‌دهند.

سبک زندگی و عوامل محیطی

چاقی، عدم فعالیت فیزیکی، تغذیه ناسالم، مصرف الکل و سیگار همگی با افزایش خطر عود سرطان پستان در ارتباط‌اند.

معاینه بالینی دوره‌ای

پزشک در هر ویزیت، پستان، ناحیه جراحی، زیر بغل و گردن را بررسی می‌کند. لمس توده جدید، تغییرات پوستی یا تورم ممکن است نشانه عود باشد.

ماموگرافی سالانه

برای بررسی عود موضعی، به‌ویژه در بیمارانی که جراحی حفظ پستان انجام داده‌اند، ماموگرافی ابزار اصلی غربالگری پس از درمان است.

سونوگرافی پستان و لنف‌ها

در مواردی که توده غیرقابل لمس است یا بافت سینه متراکم باشد، سونوگرافی می‌تواند ضایعات جدید یا غدد لنفاوی مشکوک را شناسایی کند.

MRI پستان

برای بیماران پرخطر یا در شرایطی که ماموگرافی کافی نیست، MRI به‌دلیل حساسیت بالا استفاده می‌شود.

مارکرگذاری توده پستان

در صورتی که ضایعه مشکوکی دیده شود اما محل آن برای جراح یا رادیولوژیست مشخص نباشد، از مارکرگذاری استفاده می‌شود. مارکر (مثل سیم یا مارکر فلزی کوچک) به‌کمک تصویربرداری داخل توده قرار می‌گیرد و امکان نمونه‌برداری یا جراحی دقیق را فراهم می‌سازد. این روش به‌ویژه در توده‌های عودکننده که اندازه کوچک یا موقعیت پنهانی دارند، بسیار مؤثر است. شایان ذکر است می‌توانید برای انجام دقیق و ایمن مارکرگذاری پستان به مطب دکتر فاطمه محمدنژاد مراجعه نمایید.

PET/CT Scan و آزمایش‌های تکمیلی

در صورت مشکوک بودن به متاستاز دوردست، تصویربرداری‌های پیشرفته یا مارکرهای توموری در خون مورد بررسی قرار می‌گیرند.

علائم هشداردهنده‌ی عود سرطان پستان ممکن است بسته به نوع و محل بازگشت بیماری متفاوت باشند، اما آگاهی از این علائم می‌تواند به تشخیص زودهنگام و درمان مؤثر کمک کند. یکی از مهم‌ترین نشانه‌ها، ظهور توده یا سفتی جدید در پستان، ناحیه جراحی یا زیر بغل است، حتی اگر اندازه آن کوچک باشد یا درد نداشته باشد. تغییرات پوستی مانند قرمزی، فرورفتگی، پوسته‌پوسته شدن یا زخم‌های غیرقابل التیام روی سینه نیز ممکن است هشداردهنده باشد. اگر بیمار ترشح غیرطبیعی از نوک پستان داشته باشد، به‌ویژه اگر خون‌آلود باشد، باید فوراً بررسی شود.
در مواردی که سرطان به غدد لنفاوی یا سایر اندام‌ها بازگشته باشد، علائم عمومی یا سیستمیک نیز ممکن است بروز کند. این علائم شامل درد مداوم در استخوان‌ها (خصوصاً کمر، لگن یا دنده‌ها)، سرفه‌های مداوم، تنگی نفس، سردرد، تاری دید، سرگیجه، کاهش وزن بی‌دلیل یا خستگی شدید است. گاهی نیز بیمار با تورم بازو (لنف‌ادم)، به‌ویژه در سمتی که جراحی یا پرتودرمانی انجام شده، روبرو می‌شود. هرگونه احساس غیرعادی یا علامتی که به‌طور ناگهانی ظاهر شده و برطرف نمی‌شود، باید با پزشک در میان گذاشته شود. پیگیری و توجه دقیق به بدن، کلید تشخیص زودهنگام عود سرطان است.

پیگیری‌های منظم پزشکی: ویزیت‌های دوره‌ای با متخصص انکولوژی و انجام تصویربرداری‌های سالانه مانند ماموگرافی یا MRI برای تشخیص زودهنگام عود بسیار حیاتی است.

تکمیل درمان دارویی: قطع زودهنگام داروهایی مانند هورمون‌درمانی (تاموکسیفن یا مهارکننده‌های آروماتاز) می‌تواند خطر بازگشت بیماری را افزایش دهد. مصرف این داروها طبق نظر پزشک باید تا ۵ تا ۱۰ سال ادامه یابد.

رعایت سبک زندگی سالم: تغذیه متعادل، کاهش مصرف چربی و قند، افزایش مصرف سبزیجات، ورزش منظم (حداقل ۱۵۰ دقیقه در هفته) و حفظ وزن ایده‌آل می‌توانند خطر عود را کاهش دهند.

ترک سیگار و پرهیز از الکل: این دو عامل با افزایش التهاب و کاهش عملکرد سیستم ایمنی، خطر بازگشت سرطان را بیشتر می‌کنند.

مدیریت استرس و سلامت روانی: افسردگی و اضطراب مزمن ممکن است بر عملکرد ایمنی بدن اثر منفی بگذارند. حمایت روانی و حضور در گروه‌های حمایتی بیماران می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد.

درمان‌های پیشگیرانه برای بیماران پرخطر: در افراد دارای جهش‌های ژنتیکی (مثل BRCA1/2)، پزشک ممکن است داروهای پیشگیرانه یا حتی جراحی پیشگیرانه پیشنهاد دهد.

بازگشت سرطان پستان پس از درمان، موضوعی است که بسیاری از بیماران با نگرانی به آن فکر می‌کنند، اما آنچه اهمیت دارد، آگاهی، پیگیری منظم و آرامش ذهنی است. عود بیماری به‌معنای پایان راه نیست؛ بلکه با تشخیص زودهنگام و درمان‌های پیشرفته امروزی، بسیاری از موارد قابل کنترل و درمان مؤثر هستند.
من، دکتر فاطمه محمدنژاد، به عنوان پزشک شما تأکید می‌کنم که بعد از درمان، رابطه شما با تیم درمان تمام نمی‌شود، بلکه آغاز مرحله‌ای جدید در مسیر سلامت است. با پیروی دقیق از برنامه‌های مراقبتی، تغییر سبک زندگی، و توجه به علائم هشداردهنده، می‌توان احتمال بازگشت بیماری را به حداقل رساند. لذا اگر قصد دریافت مشاوره یا رزرو نوبت را دارید می‌توانید از طریق دکمه دریافت نوبت یا شماره تماس 02188671902 با ما در ارتباط باشید.


منابع
mayoclinic.org
clevelandclinic.org