آیا التهاب آپاندیس در سونوگرافی قابل تشخیص است؟

التهاب آپاندیس یا آپاندیسیت یکی از اورژانس‌های رایج پزشکی است که نیاز به تشخیص سریع و دقیق دارد. اگر به موقع تشخیص داده نشود می‌تواند منجر به پارگی آپاندیس و عوارض جدی شود. پزشکان برای تشخیص این بیماری از ترکیب علائم بالینی، آزمایش خون و تصویربرداری استفاده می‌کنند. یکی از متداول‌ترین ابزارهای تصویربرداری در مراحل اولیه سونوگرافی یا اولتراسوند است. اما سؤال مهم این است که آیا سونوگرافی به‌تنهایی قادر به تشخیص دقیق این عارضه هست یا باید به سراغ روش‌های پیشرفته‌تر رفت؟

دقت سونوگرافی در تشخیص

تحقیقات نشان داده‌اند دقت سونوگرافی در تشخیص این عارضه بین 70 تا 90 درصد متغیر است. این تفاوت به عوامل زیر بستگی دارد:
عوامل مؤثر بر دقت:
مهارت اپراتور: تجربه پزشک یا کارشناس سونوگرافی تأثیر زیادی دارد.
شرایط بیمار: اضافه‌وزن، وجود گازهای روده یا درد شدید می‌تواند وضوح تصویر را کاهش دهد.
مراحل بیماری: در مراحل اولیه تغییرات آپاندیس ممکن است کم و تشخیص دشوار باشد.

نشانه‌های آپاندیسیت در اولتراسوند

رادیولوژیست هنگام مشاهده تصویر اولتراسوند به ویژگی‌های زیر توجه می‌کند:
افزایش قطر آپاندیس
قطر بیش از ۶ میلی‌متر در حالت بدون فشار معمولاً نشانه التهاب است.
دیواره ضخیم‌ و غیرقابل فشردن
آپاندیس سالم با فشار پروب کمی فشرده می‌شود ولی نوع ملتهب سفت و دردناک است.
وجود حساسیت موضعی (Tenderness)
هنگام قرار دادن پروب روی محل آپاندیس بیمار درد شدیدی احساس می‌کند که نشانه التهاب است.
وجود مایع آزاد اطراف آپاندیس
ممکن است مایع ناشی از التهاب یا پیش‌عوارض پارگی دیده شود.
توده یا آبسه مجاور
در مراحل پیشرفته بافت‌های اطراف ممکن است تغییرات چرکی یا آبسه‌ای نشان دهند.

اهمیت مهارت اپراتور
تشخیص آپاندیسیت با سونوگرافی بسیار وابسته به تجربه پزشک یا کارشناس سونوگرافی است. در برخی موارد آپاندیس ممکن است پشت حلقه‌های روده یا در موقعیت آناتومیک غیرمعمول پنهان شود و نیاز به جستجوی دقیق دارد. برای انجام سونوگرافی در شمال تهران توسط یک پزشک ماهر با تجهیزات پیشرفته می‌توانید به دکتر فاطمه محمدنژاد مراجعه کنید.

با وجود مزایای فراوان در برخی شرایط دقت سونوگرافی کاهش پیدا می‌کند:
اضافه‌وزن یا چاقی بیمار
ضخامت چربی شکم باعث کاهش کیفیت تصویر می‌شود.
وجود گاز زیاد در روده‌ها
امواج صوتی به‌خوبی از میان گاز عبور نمی‌کنند و تصویر تار می‌شود.
مراحل اولیه بیماری
تغییرات آپاندیس ممکن است هنوز واضح نباشد.
آپاندیس پنهان یا با محل غیرمعمول
به‌ویژه در بارداری که آپاندیس ممکن است جابه‌جا شود.
مهارت اپراتور یا رادیولوژیست
تجربه و تخصص در یافتن و تفسیر آپاندیس ملتهب نقش مهمی دارد.

در چه مواردی باید از روش‌های تکمیلی استفاده شود؟
پزشکان در شرایط زیر معمولاً از CT Scan یا MRI استفاده می‌کنند:
نتیجه سونوگرافی نامشخص یا متناقض با علائم بالینی.
شک به پارگی آپاندیس یا بروز عوارض (مانند آبسه).
بیمار بزرگسال با شاخص توده بدنی (BMI) بالا.
در محیط‌هایی که نیاز به تشخیص فوری و قطعی است مثلاً پیش از جراحی.
طبق گزارش American College of Radiology، در بزرگسالان نتیجه CT در موارد مشکوک بسیار قابل‌اعتمادتر از سونوگرافی است ولی در کودکان و زنان باردار اولویت همچنان با سونوگرافی است.

در مجموع سونوگرافی یک ابزار عالی و ایمن برای شروع فرایند تشخیص آپاندیسیت است اما در همه بیماران و همه شرایط کافی نیست. ترکیب سونوگرافی با معاینه بالینی و در صورت نیاز تصویربرداری پیشرفته بهترین راه برای رسیدن به تشخیص دقیق و سریع است.

علائم می‌توانند در افراد مختلف کمی متفاوت باشند اما شایع‌ترین نشانه‌ها عبارت‌اند از:
درد شکم
شروع درد معمولاً از اطراف ناف یا قسمت بالای شکم است.
بعد از چند ساعت به سمت راست پایین شکم (ناحیه ایلئوسکال) منتقل می‌شود.
درد با حرکت، سرفه یا فشار بیشتر می‌شود.
تب خفیف تا متوسط
معمولاً همراه با التهاب ظاهر می‌شود.
تب بالا ممکن است نشانه پیشرفت بیماری یا پارگی آپاندیس باشد.
تهوع و استفراغ
در ساعات اولیه شایع است و معمولاً بعد از شروع درد شکلی جدی پیدا می‌کند.
بی‌اشتهایی
تقریباً در تمام بیماران دیده می‌شود.
تورم یا حساسیت موضعی شکم
لمس ناحیه راست پایین شکم باعث درد شدید می‌شود.
یبوست یا گاهی اسهال
بسته به واکنش روده به التهاب متغیر است.

علائم خطر و هشداردهنده (نیاز به مراجعه فوری)

اگر هر یک از موارد زیر را تجربه کردید باید فوراً به پزشک یا اورژانس مراجعه کنید:
درد ناگهانی و شدید در سمت راست پایین شکم
افزایش سریع شدت درد ظرف چند ساعت
تب بالاتر از 38 درجه همراه با لرز
تهوع و استفراغ مکرر و عدم تحمل غذا یا مایعات
شکم سفت و حساس به لمس (نشانه التهاب شدید یا پارگی)
ضعف شدید، تعریق و گیجی

تشخیص التهاب آپاندیس با سونوگرافی روشی ایمن سریع و مناسب برای کودکان و زنان باردار است اما در همه بیماران کافی نیست و گاهی نیاز به CT یا MRI وجود دارد. این روش می‌تواند قطر زیاد آپاندیس دیواره ضخیم و وجود مایع اطراف آن را نشان دهد. علائم آپاندیسیت شامل درد سمت راست پایین شکم، تب، تهوع، بی‌اشتهایی و حساسیت شدید شکمی است. بروز هر یک از نشانه‌های خطر مانند تب بالا یا درد ناگهانی نیازمند مراجعه فوری به پزشک است. ترکیب معاینه بالینی آزمایش‌ها و تصویربرداری دقیق‌ترین راه پیشگیری از عوارضی همچون پارگی آپاندیس محسوب می‌شود.
از دیدگاه دکتر فاطمه محمد نژاد متخصص رادیولوژی و سونوگرافی سونوگرافی همچنان ابزار طلایی و بی‌خطر در ارزیابی اولیه بیماران مشکوک به آپاندیسیت محسوب می‌شود. این روش با تشخیص تغییرات اندازه و ساختار آپاندیس، شناسایی مایع یا آبسه اطراف آن و ارزیابی حساسیت موضعی مسیر درمان را هدایت می‌کند. با این حال باید پذیرفت که محدودیت‌های تکنیکی و شرایط بیمار می‌توانند دقت تصویربرداری را کاهش دهند. بنابراین توصیه می‌شود همواره تفسیر نتایج سونوگرافی با معاینه بالینی و در صورت نیاز سایر روش‌های تصویربرداری تکمیل شود تا سرعت تشخیص و ایمنی بیمار حفظ گردد. به این منظور اگر قصد رزرو نوبت را دارید می‌توانید از طریق دکمه دریافت نوبت یا شماره تماس 02188671902 اقدام نمایید.


منابع
nlm.nih.gov
radiopaedia.org